منارهای اصفهان

25 تیــــــر  1392

infos@pyknet.net

منارهای اصفهان         منارهای فیروزه ای و گنبدهای نیلگون با معماری شگفت انگیزش، بخش از شناسنامه اصفهان است. بیهوده نیست که می گویند شهر ما، نصف جهان است. یکوقت فکر نکنید که چون اسم از منار و گنبد آمد، معماری اصفهان باز می گردد به دوران سلجوقیان و یا صفویان که اصفهان پایتختشان بود. خیر. این معماری به دوره هائی بس قدیمی تر باز می گردد. البته کتمان هم نمی شود که معماری اسلامی در ایجاد مناره ها , گنبدها و مساجد نقش مهمی داشته است. شاید تهرانی ها و یا شیرازی ها و تبریزی ها و اهل هر شهر و دیار دیگری به گویند "چه خبر است؟" اما من نمی ترسم که بگویم سبک معماری تاریخی اصفهان در جهان کم نظیر است. بویژه اگر به انگیزه ها و دلائل بنای معماری های اصفهان پی ببریم. مثلا یکی از انگیزه های بنای منار ها شهر اصفهان , استفاده از آنها برای اطلاع رسانی و خبر رسانی به مردم بوده است. عین حال که آنها بلندگوئی برای اقامه اذان نیز بوده اند. در داخل منارها راهروهای مارپیچی بشکل پله وجود دارد که "جارچی" میتوانسته خود را بسرعت به فراز منار رسانده و اخبار مهم حکومتی را بانگ برداشته و باطلاع مردم برساند. شما تعجب نکنید اگر من ادعا کنم برج های عظیم ماهواره و تلویزیون در سراسر جهان و از جمله خود ایران، تقلیدی اند از معماری منارهای اصفهان و البته ایران . از فراز همین منارهای بلند و سر به آسمان کشیده، که پرواز چشم را از روی بام خانه ها، تا دور دست ها ممکن می ساخته، فاصله ها و جهات مختلف شهر را دیده بانی می کردند و یا حتی با روشن کردن فانون، کاروان های عبوری را به قلب شهر راهنما بوده اند. با توجه به رعایت قرینه سازی در معماری اصفهان, هدف از بنای دو منار در دو طرف گنبد ها با نقش و رنگی همسان، برای بخشیدن جلوه و زیبایی بیشتر به گنبد و بنای زیرپای منارها که مساجد بوده است. شاید تصور کنید که ساختن منار که خود نوعی برج دیده بانی نیز بوده، به دوره اسلام باز میگردد، اما من چنین تصوری ندارم و عقیده دارم پیش از اسلام هم ساختن منار با انگیزه هائی که به آنها اشاره کردم در ایران و بویژه در اصفهان باب بوده است. اما، منارجنبان  اصفهان، که خود یکی از دهها شناسنامه اصفهان است و مشهورترین و زیباترین منار اصفهان، سر راه اصفهان - نجف آباد در منطقه ماربین قرار دارد. در این بنا کاشی کاری ها و ایوان به سبک مغولی ساخته شده است. اما در سالهای پایانی دوره صفویه، مناره ها به ایوان اضافه شدند. شگفتی این بنای کوچک، با پهنای 9  متر و طول 17 متر آنجاست که با تکان دادن یکی از مناره ها، مناره دیگر نیز به حرکت در می آید. علت آن چیدمان آجرهاست که نیرو را از سمتی به سمت دیگر منتقل می کند. جهانگردانی که به نقاط مختلف دنیا سفر داشته اند در مشاهدات خود نشان از منارهایی می دهند که درست همین خصوصیت را داشته اند. اما آنچه این شاهکار معماری هنرمندان ایرانی را در اصفهان از سایر مناره ها جدا میکند انتقال حرکت مناره ها به سایر قسمت های ساختمان و لرزیدن همه ساختمان است. همین یک نمونه از جاذبه های کم نظیر اصفهان کافی است تا  از سراسر جهان, اشتیاق برای دیدن اصفهان تاب از تن آنها برباید و خواب از چشم ما که بیایند و بگردند و خرج کنند و به اقتصاد شهرمان رونق ببخشند. شک ندارم که برای زنان گردشگر انداختن یک تکه پارچه روی سرشان مهم نیست، برای عیاشی هم نمی آیند، آنها که در جستجوی تاریخ به اصفهان می آیند، مهم مهمان نوازی ما اصفهانی است که به آن شهره ایم و رفاه و امنیتی که مسئول آن حکومت است. ------- این مطلب از فیسبوک زیر برگرفته شده است:       https://www.facebook.com/sorayya.rasekh?fref=ts